Etymologia nazwy "Pogoria"

Nazwa jeziora – zbiornika wodnego Pogoria – wywodzi się od nazwy potoku Pogoria, który ma swoje źródła w pobliżu Huty Katowice (obecnie ArcelorMittal). Potok wypływa z małych zbiorników wodnych i przepływa przez tereny leśne, wpływając do jeziora Pogoria I, które przyjęło swoją nazwę właśnie od tego cieku wodnego. Tę samą nazwę nosi także kolonia mieszkalna zlokalizowana nad brzegiem jeziora.

Dalej potok przepływa przez kompleks leśny, zasila zbiornik Pogoria II, następnie – krótkim kanałem – łączy się ze zbiornikiem Pogoria III. Opuszcza go w okolicach dzielnicy Łęknice, po czym przepływa przez kolejne dzielnice Dąbrowy Górniczej: Dziewiąty i Zieloną, kierując się w stronę Będzina, gdzie uchodzi do rzeki Czarna Przemsza.

Zbiornik Pogoria I, o powierzchni 73 ha, jest pozostałością po wyrobisku piasku podsadzkowego wykorzystywanego przez kopalnie węgla kamiennego Zagłębia. Potok Pogoria pierwotnie przepływał przez te tereny, zanim powstało tam wyrobisko. Po zaprzestaniu eksploatacji piasku w 1943 roku zbiornik w sposób naturalny wypełnił się wodą z potoku Pogoria.

Z zapisów historycznych wynika, że potok ten nosił wcześniej nazwę Bogoryja (Bogoria). Znaczenie tego słowa wiąże się z jednym z najstarszych rodów polskich – Bogoriami – mającym swoje gniazdo rodowe w ziemi sandomierskiej. Nazwisko Bogoria związane jest z herbem rodowym nadanym przez króla Bolesława Śmiałego. Oznacza to, że istniał rycerz Bogoria, o którym wspominają źródła historyczne – legenda herbowa oraz zapiski z klasztoru świętokrzyskiego dotyczące rycerza Michała zwanego Bogorją.

Samo słowo „bogoryja” odnosi się do miejsca opisanego prasłowiańskim określeniem jako „bogate w jary” – wąwozy, bądź jako „bogaty i szczęśliwy jar” lub wąwóz. Nietrudno dostrzec harmonii między nazwą miejsca, nazwą rodu i herbu a znaczeniem etymologicznym.

W jednym z opisów historii Dąbrowy Górniczej znajduje się wzmianka o właścicielu ziemskim o nazwisku Bogoryja, który miał zamieszkiwać tereny, przez które przepływał potok Bogoria – obecnie Pogoria. Nie można wykluczyć, że był on potomkiem rodu herbowego Bogoriów, a nazwa potoku – i w konsekwencji jeziora – może pochodzić od tego nazwiska lub bezpośrednio od znaczenia „bogatego i szczęśliwego jaru”.

Informacje sporządził na podstawie publikacji internetowych
Zbigniew S. Rosołowski
Dąbrowa Górnicza, 11.11.2009 r.